پیشگیری و توانمند سازی کودکان خیابانی (بخش اول)

 روش های متفاوتی در زمینه مقابله با پدیده  کودکان کار و خیابان وجود دارد که می توان آنها را در دو دسته طبقه بندی کرد: پیشگیری و درمان.
 

کودکانی که باطرح و برنامه های غیر اصولی مسولین در بیش تر اوقات سر از کانون اصلاح تربیت یا زندان در می آورند. روش های متفاوتی در زمینه مقابله با پدیده  کودکان کار و خیابان وجود دارد که می توان آنها را در دو دسته طبقه بندی کرد: پیشگیری و درمان. یکی از راه های مهم در زمینه مقابله با پدیده کودکان کار و خیابان پیشگیری از این پدیده در وهله اول است، لازم است که حمایت مناسب از کودکان وخانواده هایشان بشود و مطالعات انجام شده در کشور برزیل در زمینه کودکان خیابانی نشان داده شده است که کودکانی که در فقر مطلق به سر می برند، بیشترین  احتمال را برای تبدیل شدن به کودکان خیابانی دارند، به همین دلیل لازم است که تا با کمک و حمایت از کودک و خانواده ی وی و تامین زمینه های معاش مناسب برای آنها ازکار کودکان حتی المقدر جلوگیری شود.

باید روش هایی دنبال شود که اتکای خانواده به کار کودک کم شود. ازجمله این روش ها برنامه هایی برای عرضه خدمات مالی نظیر وام به خانواده های چنین کودکانی است تا بتوانند با استفاده از این وام ها یک کار درآمدزا را آغاز کنند، همچنین برنامه های آموزشی برای ارتقای سطح دانش ومهارت های حرفه ای این خانواده ها می تواند موثر باشد. دیگر را هکار، درمانی می باشد که می تواند آن را در سه گروه طبقه بندی کرد:  اصلاحی، بازپرورری، امدادی. در دو راهکار اول کودکان خیابانی به عنوان مزاحمان اجتماعی نگریسته می شوند که باید از خیابان جمع آوری شوند و دور از اتکای عمومی و در نهادها و مراکز و اردوگاه ها نگهداری شوند، و به همین دلیل است که این گروه با نام راهکارهای نهادی هم شناخته می شوند.

در راه کارامدادی تاکید بر رفتن بیرونی ها به خیابان و محل کار کودکان، و احترام به استقلال و گوش دادن به آراء آنها می باشد. در این راهکار توجه خاصی به توانمند سازی کودکان شده است. در این راهکار سه اصل رعایت می شود: 1- گوش دادن 2- توجه کردن 3- احترام گذاشتن. این راهکار که عمدتا" از آمریکای لاتین نشات گرفته است برمبنای زیر استوار شده است. آموزشگران خیابانی به خیابان و میان کودکان می روند و با آنها دوست می شوند، آنها در خیابان با کودکان خدماتی نظیر کمک های اولیه وبهداشتی ارائه می کنند. این پروژه ها با تعداد زیادی از کودکان خیابانی کار می کنند به این جهت این راهکار با عنوان غیر نهادی نام گذاری شده است. زیرا آنها خود را از مراکز سنتی نظیر اردوگاه ها و پرورشگاه ها متمایز می دانند و به آراء و عقاید کودکان احترام می گذارند.

براساس آنچه گفته شد اخیرا" سازمان های خدمات رسان به اقدامات( خدمات رسانی در خیابان ها) در حال افزایش است. این نوع اقدامات هم از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه بوده است. ازجمله این اقدامات راه اندازی« تیم های مددکاران خیابانی» و گسترش دادن خدمات به سطح خیابان هاست. در این روش مددکاران با آن دسته از کودکان خیابانی که هم اکنون در سطح خیابان ها هستند تماس برقرار می نمایند، بدون آنکه جهت هدایت آنها به مراکز و موسسات تلاش کنند. در این صورت سازمان ها قادر خواهند بود خدمات زیادی به کودکان خیابانی ارائه نموده از در غلطیدن آنها به دامان بسیاری از آسیب های اجتماعی جلوگیری نمایند. این کار باعث می شود علی رغم محدودیت امکانات، بودجه و نیروی انسانی جمعیت تحت پوشش گسترش چشمگیری پیدا کند. از جمله خدماتی که می توان ارائه نمود عبارتند از: خدمات پزشکی، کاریابی، مشاوره (حقوقی و روانشناختی) در اختیار گذاشتن ابزار کار، آشنا ساختن کودکان خیابانی با سازمان هایی را که می توانند به نوعی به وی خدمت کنند، سرکشی مداوم وحمایت های مختلف نام برد. 
 
ما باید یادآوری کنیم که طرح های به اصطلاح ساماندهی این کودکان تا به حال جوابگویی لازم را نداشته است و لازم است تجدید نظر شود طبق تجربه بعضی از کشورها می توان در کنار محل کار آنها برنامه های آموزشی را ارائه کرد، یا  به خانواده هایشان در صورتی که اجازه ادامه تحصیل فرزند شان را بدهند حمایت های مالی یا وام های کم بهره ارائه داد دیدگاه پلیس و مجرمی به این کودکان را باید کنار گذاشت چون متاسفانه این کودکان حتی با دیدن اورژانس های 123 به خصوص کودکان با ملیت افغان به جای آرامش دچار ترس و اضطراب می شوند و مددکار اجتماعی اورژانس را در قالب یک پلیس می بینند.

ادامه دارد...

منابع:
سلیمانی ، مهدیه ، حاجیانی ، ابراهیم (1392) ارائه مدل مدیریتی مطلوب به منظور ساماندهی کودکان کار وخیابان ،مجله مدیریت فرهنگی ، سال هفتم ، شماره بیست و دوم  
کارشناسان سازمان جهانی بهداشت؛(مترجمین دکتر محمد زاهدی اصل و همکاران) ، (1388)، کاربا کودکان خیابانی نشر دانژه ، چاپ اول
شهرکی ، مهدی ، قادری ، سیمین ، (1391) تصمیم به اشتغال و تحصیل کودکان کار در ایران ، فصلنامه اقتصاد ، دوره 9 ، شماره 4 
روزنامه اعتماد ( محروم از رویای کودکی ) شماره 3275 تاریخ  2/4/94 صفحه 8